1993 yılında Türkiye'de küçük bir köyde yaşayan Tevfik Esenç öldü. Ölümü baştaParis ve Norveç olmak üzere birçok ülkede yankı uyandırdı.
Çünkü onun ölümü ile birlikte dünyanın en zengin dillerinden biri olan, 82 sessiz 3 sesli harfe sahip Ubıhdili dünyadan tamamen yok oldu.
Unesco'nun kaybolan diller sıralamasının başlarında yer alan Ubıhça Kafkas halkının diliydi. Ubıhlar 1864 yılında, Ruslar tarafından Kafkasya'dan Türkiye'ye sürüldü. Dünya üzerinde Ubıh dilini konuşan son insan Tevfik Esenç'in ölümü ile birlikte dilleri ve kültürleri tamamen yok oldu.
Ubıh halkının kaderi Fransız dil bilimci Georges Dumezil Esenç'le karşılaşması sayesinde değişti. Uzun yıllar Paris İstanbul hattında Ubıh dili yaşasın bir çok çalışma yapıldı kitaplar makaleler ve bir sözlük ortaya çıktı.
Bu çalışma 50 yıl sürdü. Aynı zamanda,Norveç'li dil bilimci ProfHansVoghtda uzun yıllar Esenç ile çalıştı.
Tüm bu büyülü karşılaşmalar ve eşsiz dilbilim çalışması bir dili kurtarmaya yetmedi.Ubıhlar başta Türkiye olmak üzere dünyanın birçok yerinde varlıklarını sürdürüyorlar.
Bir Rüya Gördüm…
Ubıh dilini dünya üzerinde konuşan Tevfik Esenç” Bir Rüya Gördüm Anlatsam da Anlamazsınız” demişti. Çünkü rüyası Ubıhça idi ve dünya üzerinde hiç kimse onun dilini konuşamıyordu.
Yıllar sonra torunu Burcu Esenç oğluna anadilinde bir isim vermek istedi. Ubıh dilinde erkek ismi hatırlayan hiç kimse kalmamıştı. Bunun üzerine dedesinin izlerinin peşinden bir yolculuğa çıktı. Cantekin Cantez ve Burcu Esenç’in yönetmenliğini yaptığı “ Bir Rüya Gördüm” belgeseli bu yolculuğun hikâyesidir. Bu yolculuk sırasında başta Paris,College De France ve Sorbonne Üniversite’si arşivlerinde Burcu Esenç, dedesine ve anadilini kaybeden kaybeden Ubıh halkı ile ilgili çok özel ve daha önce gün yüzüne çıkmamış belgelere ve x ray filmlerine, kişisel sırlara erişti.
Belgeselin çekimleri Paris’te, Oslo’da ve Kafkasya’da yapıldı. 150000 km yol, 3 yıl süren çekim ve montaj yolculuğunun ardından “ Bir Rüya Gördüm” isimli belgesel şimdi uluslararası festivallerde yarışıyor.