Ülkemizin yetiştirdiği ilk ve en önemli kadın ressamlardan bir tanesi olan Fahrelnissa Zeid 118. doğum gününde unutulmadı ve Google doğrultu ından kendine özel biri Doodle, Türk kullanıcıların beğenisine sunuldu.
İşte Fahrelnissa Zeid'in öyküsü ve kendisin özel Doodle...
Kabaağaçlızade Mehmed Şakir Paşa'nın kızı, II. Abdülhamit devri sadrazamlarından Cevat Paşa'nın yeğeni ve Halikarnas Balıkçısı'nın kızkardeşi olan Fahrünnisa Zeyd, soyadını Kral 1. Faysal'ın kardeşi ve Dönemin Irak büyükelçisi olan buyruk Zeyd'le evlendiktra aldı.
Çağdaş üslupta önemli bir ressam olarak tanındığı Fransa'da adını "Fahrelnisa" imlasıyla kullandı.
"Halikarnas Balıkçısı" adıyla tanınmış yazar Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın ve gravür sanatçısı Aliye Berger'in kardeşi; seramik sanatçısı Füreya Koral'ın teyzesi; ressam Nejat Devrim'in, tiyatrocu Şirin Devrim'in annesidir.
Fahrelnissa Zeid Hayatı biyografisi
1901'de İstanbul'da, ailesinin Büyükada'daki köşkünde dünyaya geldi. Babası devlet adamı, asker ve tarihçi Kabaağaçlızade Mehmed Şakir Paşa; annesi Giritli Sare Hanım'dır.
"Şakir Paşa ailesi" olarak anılan ve fazlası sanatçı yetiştirmiş olan bu ailenin ortancı kızıdır (Kardeşler sırayla : Cevat Şakir, Hakkiye, Ayşe Suad, Fahrelnisa ve Aliye).
14 yaşında resme başlayan sanatçı işgal seneler ında Sanay-i Nefise'nin ilk kadın öğrencileri arasında yer aldı.
İlk evliliğini, Sanay-i Nefise'ye başladığı 1920 senesinde, yazar İzzet Melih Devrim ile yaptı. Eşi ile Avrupa kentlerine seyahat etme, yazar ve entelektüellerle tanışma fırsatı buldu.
Bu evlilikten Nejat ve Şirin isminde iki çocuğu dünyaya geldi. görsel öğrenimini Paris'te Ranson Akademisi Stalbach Atölyesinde ve Türkiye'de Güzel Sanatlar Akademisi Namık İsmail atölyesinde sürdürdü.
Fahrelnisa Zeid olarak da bilenen, türkiye'nin ilk kadın ressamlarından olur kendisi. ve resimleri modigliani kadar heyecan verici bulunmuş bir vakit. Bu duruma örnek leziz bir otoportresi mevcuttur.
İkinci evliliğini 1934 yılında, Irak'ın Ankara temsilcisi ve Irak Kralı I. Faysal'ın kardeşi olan Emir Zeid ile yaptı; bu evlilikten "Raad" adında bir oğlu dünyaya geldi.
Diplomat olan eşinin görevi nedeniyle Türkiye'den ayrılan sanatçı, resim kariyerini Avrupa'nın çeşitli kentlerinde sürdürdü. İlk kişisel sergisini 1944 yılında İstanbul'da kendi evinde açtı.
Bu ilk sergiyi Paris, Londra, New York, Brüksel gibi kentlerde açtığı onlarca sergi izledi.
1970 yılında eşinin ölümünden sonra 1976'da, oğlu Raad'ın yaşadığı Amman'a yerleşti. Bu kentte kendi adıyla anılan bir sanat enstitüsü kurdu.
Son döneminde portreler üzerinde yoğunlaştı. Eserlerini son olarak 1988'de İstanbul'da, 1990'da Fransa ve Almanya'da sergiledi.
5 Eylül 1991'de hayatını kaybetti. Amman'da El Rağdan Sarayı Kraliyet Mezarlığı'na defnedildi.
Başlıca yapıtları
Towards a Storm
Amman Türk Sefiresinin Portresi
Soyut Kompozisyon
Cehennemim, (1950, İstanbul Modern)
Aliye Berger'in Portresi
Mevleviler
Kerbela
Yılanlı Kadın
Fahrelnissa Zeid’in Yaşamı, yirminci asır tarihinde ve çağdaş sanatın gelişiminde en önemli olaylarla kesişiyor.
İstanbul’da büyüyen bir çocuk ve genç kadın olarak, çağdaş Türkiye’nin doğumuna şahitlik etmiş biri. 1930’lu yıllar sonlarında Prens Zeid’in Berlin’e büyükelçi olarak atanmasıyla orada İkinci Dünya Savaşı’na şahitlik ediyor.
1958 Irak darbesiyle tamamen ı değişiyor. Geri Kalan Yaşamını Londra ve Paris’te kendini sanata adayarak geçiriyor.
Bizi Zeid’i sahnelemeye iten yaşadığı bu kaos ve travmalara karşın eserlerinde görülen büyüleyici güç.
Bu sergi, son senelerde Tate çağdaş ’de düzenlenen, çağdaş tarih ve sanat tarihi doğrultu ından ihmal edilmiş önemli figürleri hatırlatmaya çalışan bir serinin parçası.
Saloua Raouda Choucair, Ibrahim El-Salahi ve Bhupen Khakhar da bu şahıslara örnek verilebilir.
- Zeid’in çalışmaları, 50’li yıllar başında, New York’taki Hugo Galeri’de Andy Warhol ve Rene Magritte ile aynı süre gösterilmişti. Zeid’in tarihte ve bugün, aynı tanınmışlığı yakalayamamış olmasını neye bağlıyorsunuz?
bu tür bir güç ve özgünlükte bir sanatçının, ının büyük alanında Paris ve Londra’da Yaşamış ve aktif çalışmış rağmen, Batı’da az tanınması şaşırtıcıdır.
Eleştirmen Denys Chevalier 1949’da, Zeid’in Batı sanat tarihi dışında kalmasını eklektik tarzı ve daimi kendini keşfetmesine bağlıyor. Hiçbir sanatçı grubuna ya da gerçekten zamanın çoğu kadın sanatçısı aynı kaderi paylaşıyor.