Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir?
Belirtileri Nelerdir? PCOS Tedavisinde Bariatrik Cerrahi ve Beslenme
Polikistik over sendromu (PCOS), üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen ve yumurtalıklarda folikül varlığına rastlanan endokrin sistem bozukluğudur.
Bu sendromun asıl sebebi bilinmemekle birlikte çevresel ve genetik faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.
Hormonal ve metabolik anormalliklerin görüldüğü bu hastalıkta; insülin direnci, düzensiz menstruasyon, amenore, oligomenore, hiperandrojenizm, hirsutizm, akne, saç dökülmesi gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
İnsülin direncinin varlığından dolayı PCOS’ta gestasyonel diyabet gibi gebelik komplikasyonları, tip 2 diyabet, hipertansiyon, lipid metabolizmasında bozukluklar, kardiyovasküler hastalıklar, meme ve endometrial kanser gibi bazı kronik hastalıkların riski normalden daha fazladır.
PCOS’la yakın ilişkili olan ve hastaların yaklaşık %50’sinde görülen obezite, üreme başta olmak üzere diğer biyolojiik metabolizmaları da kötü etkilemektedir.
PCOS‘a sahip kadınlarda daha yüksek insülin direnci ve hiperinsülinemi görüldüğü bildirilmiştir. Kilodaki yaklaşık %5’lik bir azalmanın obez hastalarda insülin direnci, yüksek androjen seviyeleri ve üreme sistemi disfonksiyonları gibi sorunları iyileştirebildiği gösterilmiştir.
Vücuttaki yağın, düşük vücut yağına sahip hastalarda bile viseral adipoz dokuda ve abdominal bölgede birikim gösterdiği görülmektedir.
Bariatrik Cerrahi ve PCOS
- Bariatrik cerrahinin PCOS‘ta kullanımı sınırlı olmakla birlikte giderek daha fazla uygulanmaktadır.
- Prospektif randomize bir değerlendirmede bariatrik cerrahi; kilo kaybı, serum androjenlerde azalma, insülin direncinin düzelmesi, ovulasyonun düzelmesi ve 6 ay içinde normal menstruasyon ile sonuçlanmıştır.
- Bariatrik cerrahi düşünülüyorsa bu sürecin gerek öncesinde gerekse sonraki aşamalarında büyük bir titizlikle ilerlemek gerektiği, beslenme düzeninin tamamen alışılmışın dışında olacağı bilinmelidir. Hekim ve diyetisyen hastayı yönlendirmeli, karşılaşacağı durumlar konusunda bilgilendirmelidir.
PCOS ve Beslenme
Tedavinin öncelikli hedefi insülin duyarlılığını iyileştirmek olmalıdır. Diyet değişikliği, fiziksel aktivite ve kilo kaybı tedavinin ilk girişimlerini oluşturur.
PCOS’ta bazal metabolizma hızının düştüğü bildirilmiştir. Hastalar, iştah regülasyonunda rol alan ghrelin ve kolesistokinin hormonlarındaki bozukluk nedeniyle kilo kontrolü noktasında zorlanabilmektedirler.
- PCOS‘lu kadınların diyet planı düşük miktarda doymuş yağ, orta düzeyde tekli doymamış yağ asidi ve omega-3 içermelidir.
- Tam tahıllar, bitkisel proteinler ve deniz ürünlerinin alımı arttırılırken, diyetteki rafine tahıl miktarı ve hayvansal proteinler azaltılmalıdır.
- Düşük glisemik indeksli karbonhidrat kaynakları tercih edilmelidir.
- Lif kaynağı olarak; tam tahıllar, baklagiller, sebze ve meyveler diyete eklenmelidir.
- Hastalarda süt tüketimi teşvik edilmeli, diyetin yağ oranına göre gerekirse yağı azaltılmış süt tercih edilmelidir. Çalışmalarda, günde üç bardaktan fazla süt tüketiminin doğurganlık üzerinde koruyucu etkisi olduğu görülmüştür. Farklı çalışmalarda, günde iki porsiyondan fazla düşük yağlı sütün infertilite gelişme riskini azalttığını göstermiştir.