Günlük beslenmemizde ne kadar enerji aldığımız kadar bu enerjiyi hangi besin gruplarından aldığımızda önemlidir. Besinler enerji miktarı, protein, vitaminler gibi özelliklerine göre 5 gruba ayrılmaktadır. Bu gruplar; süt ve ürünleri, ekmek ve tahıl, et ve et ürünleri, sebze ve meyveler ve yağlardır. Sağlıklı ve yeterli beslenme için bu grupların hepsine beslenmemizde yer vermemiz gerekmektedir.
Peki sağlıklı tabak modeli nedir?
Tüm bireylerin sağlıklı ve yeterli beslenmeyi daha kolay kavrayabilmesi için 2010 yılında ABD Tarım Bakanlığı tarafından “My Plate Concept” (Benim Tabağım Konsepti) geliştirilmiştir. Bu modelde yaşamımızın her döneminde sağlıklı beslenme için, besin gruplarından ne kadar tüketmemiz gerektiği tabağımızda kapladıkları alanlara göre vurgulanmıştır.
- Sebze ve Meyve grubu: Bu grup besinler vitamin, mineral ve lif kaynağıdırlar. İnsan vücudunun her fonksiyonu için vitamin ve mineraller önemlidir. Tabağımızın en az yarısını sebzeler ve meyveler oluşturmalıdır. Sebzelerden sebze yemeği veya çiğ olarak salata şeklinde faydalanılabilir. Sebzeleri pişirme yöntemimiz çok önemlidir. Kızartma, bol yağda kavurma gibi yöntemler yerine az suda suyunu çekerek pişirme yöntemi tercih edilmelidir.
- Ekmek ve tahıl grubu: Bu grup tabağın en az 1/4 ‘lük kısmını oluşturmalıdır. Karbonhidratlar birincil enerji kaynağımızdır. Beyaz ekmek, pirinç ve beyaz unla yapılmış gıdalar yerine glisemik indeksinin düşük olması nedeniyle tam tahıllı ekmekler, bulgur, tam buğday unu kullanılarak hazırlanmış ürünler tercih edilmelidir.
- Et ve et ürünleri grubu: Bu grup beslenmemizde protein kaynağımızdır ve kırmızı et, tavuk, balık, yumurta ve protein içeriğinin yüksek olması nedeniyle kuru baklagilleri barındırır. Demir, çinko, fosfor, magnezyum gibi mineraller ile B1, B6, B12ve A vitamini kaynaklarıdır. B12 vitamini ise sadece hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur. Ancak kırmızı et ve işlenmiş et ürünlerinin doymuş yağ oranları yüksek olduğu için kardiyovasküler hastalıklar açısından risk faktörü oluşturduğu unutulmamalı, tüketim miktarlarına dikkat edilmelidir.
- 4-Süt ve ürünleri grubu: Tabağın yanında ayrı bir yerde resmedilmesi bize beslenmedeki önemine dikkat çekmektedir. Süt grubu besinler kalsiyum kaynağıdır. Büyüme ve gelişmede, doku onarımında, kemikler ile dişlerin gelişimi ve sağlığında, sinirlerin ve kasların düzenli çalışmasında, hastalıklara karşı direnç oluşmasında çok önemlidir. Mutlaka ana öğünlerimizde süt grubundan bir besini bulundurmalıyız. 5- Yağlar her ne kadar tabak modelinde bulunmasa bile sağlıklı beslenme açısından çok önemlidir. Doğru bilinen yanlışlardan birisi yağların zararlı olduğu ve kilo artışına sebep olduğudur. Ancak her besinde olduğu gibi aslında önemli kaynağı ve miktarıdır. Öğünlerde omega-3, omega-6 ve omega-9 içeren sağlıklı yağlar (zeytinyağı, fındık yağı, balık, yağlı tohumlar (ceviz, badem, fındık gibi)) tercih edilmeli, trans ve katı yağlardan kaçınılmalıdır. Günlük beslenme düzenimizde sağlıklı yağ tüketimini artırmak için mutlaka yağlı tohumlar tüketmeliyiz. Bu besinler bir avucu geçmeyecek miktarda tüketilebilir.